Najczęściej, gdy słyszymy słowa „księgi liturgiczne”, przed naszymi oczyma pojawiają się mszał i lekcjonarz. Jednak jest ich dużo więcej. Kościół stara się, aby sprawowana liturgia była jednolita i zgodna z wyznawaną wiarą. Dlatego też powinna ona być odprawiana zgodnie z wydanymi przez Kościół księgami liturgicznymi.
Mszał Rzymski (Missale Romanum)
Jest to największa ze wszystkich ksiąg liturgicznych, zawiera ona stałe (ordinaria) oraz zmienne (propria) części Mszy świętej. Jest on konieczny do odprawienia Eucharystii. W Mszale zawarte są odpowiednie teksty na każdy okres liturgiczny, uroczystości, święta oraz wspomnienia, a także formularze do Mszy św. Wotywnych (np. o NMP, świętych). Na końcu umieszczony został tekst mszy w języku łacińskim. Obecnie posługujemy się Mszałem dla diecezji polskich z roku 1986, wydanym przez papieża Pawła VI w 1975 (obecnie z wyd. II). Mszał ten zawiera zmiany w obrzędach mszalnych, dokonane na Soborze Watykańskim II. W tłumaczeniu na język polski jest III wydanie Mszału Rzymskiego z 2002 roku, który nieznacznie różni się od Mszału Pawła VI. W listopadzie 2009 roku pojawiło się w Polsce poprawione wydanie obecnego Mszału, wydane z polecenia papieża Benedykta XVI. Na pierwszych kartach Mszału znajduje się Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego (OWMR), które zawiera przepisy dotyczące sposobu odprawiania liturgii Mszy św.
Lekcjonarz
Jest to księga niezbędna do odprawienia Eucharystii, bowiem jej integralną częścią jest Liturgia Słowa. Został wprowadzony po Soborze Watykańskim II jako osobna księga liturgiczna (wcześniej czytania znajdowały się w Mszale, tzw. Missale plenum – Mszał pełny). W tomach I-V zawierają się czytania biblijne, psalmy responsoryjne i aklamacje przed Ewangelią na poszczególne dni okresów liturgicznych. Podzielone są one na cykle: czytania niedzielne w cyklu trzyletnim: A, B, C. Czytania na dni powszednie zebrane są w cykl dwuletni: Rok I i II. W tomie VI umieszczone są czytania na uroczystości, święta oraz wspomnienia świętych. Tom VII zawiera teksty biblijne na Msze wotywne, o zmarłych, pogrzebowe, obrzędowe (przy udzielaniu sakramentów). Czytania na msze pogrzebowe zawierają się w tomie VIII jest to tzw. lekcjonarz pogrzebowy.
Ewangeliarz
Kolejną księgą używaną podczas Mszy świętych, szczególnie tych sprawowanych w sposób bardzo uroczysty jest Ewangeliarz. Jest to ozdobna księga zawierająca wyłącznie teksty Ewangelii, odczytywane podczas liturgii. Jest on uroczyście wnoszony w czasie liturgii podczas procesji wejścia, składany na ołtarzu, a następnie przed proklamacją Ewangelii procesyjnie wnoszony na ambonę i kadzony. Po ewangelii powinien zostać złożony na godnym miejscu (nie na kredensie, ławce itp.). Ponadto Ewangeliarz kładzie się na trumnę zmarłego biskupa.
Rytuał
Powstał ok. XII w. Rytuały zawierają przepisy dotyczące sprawowania sakramentów i sakramentaliów (np. egzorcyzmy, obrzędy pogrzebu), których może sprawować prezbiter.
Pontyfikał
Księga liturgiczna zawierająca modlitwy, przepisy dotyczące czynności ceremonii i obrzędów odprawianych tylko przez papieża, biskupa oraz opata. Są to m.in. obrzędy święceń episkopatu, prezbiteratu oraz diakonatu, a także obrzędy ustanowienia nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej.
Agenda liturgiczna
Bardzo znaną i często używaną księgą, która nie jest w ścisłym sensie księgą liturgiczną jest Agenda. Znajdziemy w niej modlitwy oraz teksty nabożeństw i błogosławieństw różnych przedmiotów (np. różańca, krzyża), miejsc oraz osób.
Liturgia Godzin (tzw. brewiarz)
Jest to księga liturgiczna stosowana przez kapłanów, ale którą codziennie mogą używać także wierni świeccy. Liturgia Godzin to codzienna modlitwa ludu Bożego, obowiązkowa dla osób duchownych i konsekrowanych. Jest to głównie modlitwa psalmami. Ostatnie wydanie pochodzi z czasów pontyfikatu Pawła VI, czyli po Soborze Watykańskim II.
Brewiarz jest podzielony na IV Tomy:
I – Adwent i okres Bożego Narodzenia
II – Okres Wielkiego Postu oraz Wielkanocy
III – Okres zwykły tygodnie I-XVII
IV – Okres zwykły tygodnie XVIII- XXXIV
Oraz tom dodatkowy (wakacyjny) – Okres zwykły tygodnie IX-XXVII
Szczegółowy opis Liturgii
Godzin Dawniej w Kościele używane były m. in.:
- Benedykcjonał – księga liturgiczna zawierająca teksty błogosławieństw Sakramentarz – nazwa księgi liturgicznej używanej przed powstaniem mszału przy sprawowaniu Mszy św. i sakramentów. Najbardziej znane to Sacramentarium Leonense i Sacramentarium Veronense.
- Antyfoniarz – zawierały się w nim antyfony do LG oraz części zmienne Mszy św.
- Ordines Romani – księgi zawierające zbiory przepisów (rubryk) sprawowania liturgii.
- Epistolarium – zbiór perykop biblijnych, uszeregowanych według kalendarza liturgicznego.
- Graduał – zawiera śpiewy mszalne oraz psalmy responsoryjne.
- Kyriale – jest to zbiór pieśni chóralnych wraz z nutami.Martyrologium – księga liturgiczna zawierająca uporządkowane chronologicznie informacje o męczennikach, świętych oraz obchodzonych uroczystościach.
- Pasjonał – księga ta zawierała ewangeliczny opis męki i śmierci Pana Jezusa.
- Psałterz – zbiór psalmów.
